Çocuklarda Tuvalet Alışkanlığı

Çocuklara Tuvalet Alışkanlığı Nasıl Kazandırılabilir?

Tuvalet Eğitimi Nedir?

Tuvalet eğitimi aileleri kaygılandıran zor bir süreç olduğu bilinmesiyle beraber, doğru bir yaklaşımla çocuğa yardımcı olunması gereken önemli ve hassasiyet isteyen bir süreçtir.

Peki tuvalet eğitimi nedir?

Tuvalet eğitimi 24. ve 36. aylar arasına denk gelen ve çocuğun bir başkasının yönlendirmesine gerek kalmadan tuvaleti geldiğini hissetmesinden sonra ihtiyacını tuvalete giderek gidermesi gerektiğini öğrenmesi ile sonuçlanan kazanıma denir. Her çocuk tuvalet eğitimini öğrenir; kimi zorla, baskı ve şiddetle kimi de sakin ve anlayışlı bir tuvalet eğitimi sonunda bu süreci tamamlar. Bu sürecin çocuğun az bir zararla sonuçlandırması istenen bir durum olmasıyla birlikte ailelerin bu süreci çocuğun kişiliğine zarar vermeden nasıl atlatacaklarını bilmeleri gerekir.

Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlamak Gerekir?

Tuvalet eğitimi için en uygun dönemin 24-36 aylar arası olduğunu söylemiştik. Bu süreler her çocuk için kesin kriterler değildir. Çocuğun fiziksel ve duygusal olarak bu sürece hazır olup olmadığına dikkat edilmeli. Kas kontrolü kazanmamış bir çocuğa tuvalet eğitimi, çocuk için de aile için de zaman kaybıdır. Bir çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren bazı kriterler vardır;

• Çocuğun kas kontrolü kazanmış olmalı ve duygusal hazır bulunuşluluk içinde olmalı,
• Bezinin ıslak olması çocuğu rahatsız ediyorsa,
• Tuvaleti geldiğinde eskisi gibi hareket halindeyken değil de, durup tuvaletini yapıyorsa,
• Tuvalete gidenleri görmeye çalışıyorsa,
• Gün içinde eskisi kadar bezi ıslak değilse ve gece tuvalet yapmaları azaldıysa;

çocuğun tuvalet eğitimi için yeterli olgunluğa eriştiği söylenebilir.

Tuvalet Eğitimi Verirken Nelere Dikkat etmeliyiz?

Öncelikle çocukla birlikte annenin de bu süreci idare edebilecek düzeyde olması ve sabır gösterebilmesi gerekir. Tuvalet eğitimi sabır ve anlayış göstererek ilerlemeli. Annelerin tuvalet eğitimi verme sürecinde dikkat etmesi gerek bazı noktalar vardır;

• Anneler de tuvalet eğitimi vermeye ruhen hazır olmalı,
• Çocukla birlikte onun seçtiği bir lazımlık (oturak) alınmalı ve çocuğun isterse bu lazımlığa bir isim vermesi sağlanabilir,
• Çocuğa tuvaleti geldiğinde bunu kendisine söylenmesi gerektiği anlatılmalı
• Çocuğun yatağına, yatak koruyucu alınmalı,
• Gün içinde çocuğun tuvaletini yaptığı saatler tespit edilmeli ve bu vakitlerde çocuğu tuvalete ya da lazımlığa oturtarak en fazla 5 dakika beklemesi sağlanmalı, çocuk tuvaletini yapmasa da bu sürede beklediği için ‘’aferin’’ diyerek ödüllendirilmeli,
• Tuvaletini söylediği için çocuk ödüllendirilirse bunu her defasında söyleme isteği duyabilir, bu güzel davranışı baba ile paylaşılmalı ki çocuk bunun doğru bir yaklaşım olduğunu anlasın, abartıya gidilmediği sürece verilecek ödül bu alışkanlığı pekiştirecektir.
• Çocuk tuvaletini lazımlığa yaptıktan sonra bunu beraber tuvalete dökün, bunun yeri burası deyin ve sifonu çekin, daha sonra ellerini de yıkamasına yardımcı olun.
• Gece yatmadan 2 saat önce sıvı tüketimi durdurulmalı ve gece 2 saat arayla çocuğu uyandırıp tuvalete götürün; merak etmeyin çocuğunuz tekrar uykuya geçecektir gerekirse uykuya dalana kadar yanında kalabilir, sonra kendi yatağınıza geçebilirsiniz.

Tuvalet Eğitimi Verme Sürecinde Nelerden Uzak Durulmalıyız?

Öncelikle çocuğu utandıracak davranışlar gösterilmemeli. Tuvalet eğitiminin zor ve sabır isteyen bir süreç olduğunu söylemiştik. Bu süreçte yapılan baskı ve korkutmalar ilerde çocuğunuzda istenmeyen davranışlar olarak ortaya çıkabilir. Tuvalet eğitimi süreci çocuğun yeni bir kardeşin doğumuna, ev taşıma ya da okula yeni başlama gibi büyük değişimlerin olduğu dönemlere denk gelmemesine dikkat edilmesiyle birlikte, bu süreçte bazı yanlış tutum ve davranışlardan uzak durmak çocuğunuz için önemli;

• Çocuğa kesinlikle ceza verilmemeli,
• Korkutma yoluna gidilmemeli; tuvaletini lazımlığa ya da tuvalete yapmazsan pipini keserim ya da oranı yakarım gibi cümleler kesinlikle kullanılmayın.
• Kıyaslamalardan uzak durun,
• Çocuğunuz içinde bulunduğu yaş dönemi itibariyle karşı gelme ve hayır deme davranışlarını kullanabilir bunları anlayışla karşılayın ve onunla inatlaşmayın.
• Gündüzleri olduğu gibi geceleri de çocuğun altını bezlemeyin.
• Çocuğu utandırmayın; teyzesi bu çocuk bugün ne yaptı biliyor musun altını ıslattı diyerek onu rencide edecek davranışlar göstermeyin.

Tuvalet eğitimi, gerekli önlemler alındığı takdirde tam manasıyla 6 ya da 8 ay da çocukta tam olarak kazanılır. Ara ara gece alt kaçırmaları yaşanabildiği gibi gündüz oyunlara dalma durumlarında da altına yapabilir, bu durumlarda çok tepki gösterilmemeli. Tüm bu durumlara rağmen çocuk 3-4 yaşına gelmiş ve hala tuvalet alışkanlığı kazanmamışsa bir uzmandan destek alınmalı.

Psikolog Özlem TURAN